Irma-Kinga Stelmach tesadüf sonucu film ile buluştu. Soyut ressamlık uzun vadede ihtiyacı olanı veremedi. Film ise insanlarla direkt iletişim ve diyalog kurma imkanının kapılarını açtı. Önemli olan karşı taraftır.
Film ile nasıl buluştun?
Yüksek lisansımı yapmak için bulunduğum Chicago’da benimle ilgilenen bir profesörüm sayesinde. Profesörüm dedi ki „Al bu kamerayı ve bir şey yarat! Buradan açıyorsun ve buradan da kapatıyorsun.“ Tabii ki hiçbir fikrim yoktu. Öncesinde daha çok baştan aşağıya yağlı boya içindeydim, normal bir zanaatkar gibi ve madde ile çok fazla iç içeydim. Ayrıca üstüne tekniği eklendi. Bu benim için önemli bir başlangıç oldu. Akabinde yaşıt olduğum Polonyalı’larla çokca röportaj yaptım ve bunları kayda aldım. „Magda“’nın ilk sahnesi gibi. Film konusuna sezgili bir şekilde yaklaştım, beni nereye götüreceğini bilmeden. Bu röportajlarla tezimi baya eğreti bir şekilde hazırladım. Bugün olsa öyle yapmazdım. Ama o zamanki sezgi doğruydu. Sonrasında Almanya’ya geri döndüm ve resim yerine cidden bir video enstalasyonu sergiledim.
Çalışma tarzını nasıl tanımlarsın?
Bir film benim için bir süreç ve bir arayış. Ilk önce karekter var, sonra hikaye oluşuyor, yani filmin çerçevesi.
Eğer „Zaten bu karekteri tanıyorum“ dersem, beyaz perdeye sadece önceden tanıdıklarımı yansıtırım. Bu olmaz. Açık bir film yapısı kullanıyorum ve sonradan çıkabilecek soruları baştan cevaplayamam. Çoğu zaman o ana kadar bilmiyorum.
Neden Berlin’e geldin?
Öğrenimim yüzünden. 14 yaşındayken Polonya’dan Augsburg’a geldim ve 1995’te lise diplomamı aldım. Sonrasında, o zamanlar adı Berlin Sanat Yüksekokulu olan, şimdi ise adı Berlin Sanat Üniversitesi olan üniversitede, plastik sanatlar okumak için doğrudan Berlin’e taşındım. „Nereden geliyorum?“ sorusundan kurtulmak istedim. İleriye doğru bakabilmek için bir araç aradım ressamlıkta. Fakat bu sayede çok çabuk kendi sınırlarıma ulaştım. Herhalde tam olarak kavrayamamıştım; soyut ressamlık nedir?
Şimdiye kadar Alman-Türk bağlamı içinde neler deneyimledin?
Film çapında harika bir deneyim edindim. Filmcilik ve Televizyonculuk Yüksekokulu’nun giriş sınavının şartlarından biri; on dakikalık bir belgesel filmi çekmekti. Hatta sanırım konu aynı „Liebes Wedding“’de olduğu gibi „karşılaşmak“tı. Filmi tamamlamak için beş saatim vardı. Kurguyu direkt kamerayla yapmak zorundaydım. Kolay bir görev değildi, ama hoş bir rastlantı oldu. Sokakta, İsmail adında, yaşlıca bir türk beyle karşılaştım. İsmail beni anında evine davet etti ve bir bardak çay eşliğinde bana hayatından söz etti. Sonrasında Ismail hakkında bir kısa film çevirdim. Çok güzel ve kısa bir karşılaşmaydı ve benim için tümüyle yeni bir tecrübe olmuştu. Bu kadar çabuk bir şekilde, herhangi bir yerde, bir hayatın içine dalabilmek beni şaşırttı. Diğer taraftan belgeselcilerin sorumluluğunu sorguladım.
Film gecesinde sana ait olan „Magda“’yı gösteriyoruz. Bu filmde hangi süreç ağır bastı?
Kadro belirlemek benim için film sürecindeki en önemli anlardan biri. Kadro belirlemeye aşağı yukarı elli kadar birbirinden farklı kadın davet etmiştik. Öncelikle hepsiyle mülakat yapmamız gerekiyordu. Kendimi „Magda“ karekteriyle ilgili düşüncelerimden serbest bırakmak istedim. Kısa boylu, siyah kısa saçlı yada uzun boylu ve sarışın olması umrumda değildi. Beni şaşırtacak çok farklı yüzler ve aktörler görmek istedim. Böylece kendi kalıplarımdan ve klişelerimden kurtulabiliyorum. Bunu heyecanlı buluyorum.
Magda’nın gerçek hayatta da adı Magda. Krakow’da tanıştığımda çok ilham vericiydi. Profesyonal aktör ve amatör arasındaydı. Bilinçaltı tam olarak aradığımdı. İnanılmaz bir soğukkanlılığı vardı ve benim için somut değildi. Onu kendi ayakları üstünde, özlemleri olan bir kadın olarak, ama aynı zamanda bir anne olarak da düşünebiliyordum.Sadece klişe dolu bir temizlikçi yada bakıcı olarak değil.
Senin için aktörlerinle iyi bir ilişki ne kadar önemli?
Aktörlerle birlikte çalışmak benim için ayrıca önemli, benzer bir seviyede hareket etmemiz de öyle. Birebir aynı fikirde olmamızı değil, ama bir diyaloğun oluşabilmesini kastediyorum. Bazen bazı şeyler kelimelerle ifade edilemese bile, yine de anlaşılıyor ve ne konuşulduğu biliniyor. Bunu her filmci diler; bakışılır, bir bakış yeter ve karşıdakinin ne istediği hissedilir.
Christa karakterine benzeyen bir insana hiç rastladın mı?
Yaşlı, demans hastası olan Christa bana tanıdık. Film yüksekokulunda çektiğim, bir anne-kız ilişkisi üzerine olan, ilk kısa belgeselim “Jubilate”‘in içinde bir demans hastası kadın da var. Filmcilik ve Televizyonculuk Yüksekokulu başvuru filmimi de Polonya’da bir bakım evinde çektim. Bunun nedeni ise, beni tanıyamayan nineme de geçici olarak bakmış olmam. Bir insanın aklından ne geçtiğini düşünüyorum: kendini kaybetmek, kim olduğunu, etrafında ne olduğunu bilmemek. “Magda”‘da ima ettiğim gerilim dünyası buydu.
7 Ekimde City Kino Wedding’de gerçekleşecek olan film gecesinden beklentilerin ne?
Bir yandan fikir alışverişine ve diyaloğa, bır yandan başka bakış açıları görecek, duyacak ve tanıyacak olmama seviniyorum. Bence bunlar önemli.
